ΣΥΝΔΕΣΜΟΣ ΕΦΕΔΡΩΝ ΑΞΙΩΜΑΤΙΚΩΝ ΝΟΜΟΥ ΣΑΜΟΥ
Η ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ
29η ΜΑΪΟΥ 1453
ΣΚΕΨΕΙΣ – ΣΧΟΛΙΑ – ΣΥΓΚΡΙΣΕΙΣ – ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ
Η ιστορία τιμωρεί τους λαούς που παραμελούν την άμυνά τους. Όταν ανήλθε στο θρόνο ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, ανελάμβανε τον σταυρό του μαρτυρίου που του επεφύλασσε η μοίρα της ιστορίας. Περιεβλήθη τον ακάνθινο στέφανο του αγωνιώντος Βυζαντίου. Γιατί όμως;
H Πόλη περιζώνεται από παντού από τον εχθρό, σε διάστημα πολλών ήδη ετών. Δεν διαθέτει οργανωμένο σύστημα άμυνας , ούτε ικανή φρουρά. Γιατί η 29η Μαΐου; Κατ’ αρχήν είναι μνημόσυνο στους πεσόντες. Ο Ελληνισμός θρηνεί. Αλλά και θυμάται, συγκρίνει, προβληματίζεται.
Στη διαδρομή της ιστορίας, όλα σχεδόν τα έθνη έχουν να καταγράψουν σελίδες δόξης, αλλά και καταισχύνης. Είναι λοιπόν προφανές ότι, όπως διδασκόμαστε και εορτάζουμε τις επιτυχίες μας, κατά παρόμοιο τρόπο πρέπει να προβληματιζόμαστε και να διδασκόμαστε από τις αποτυχίες και τα λάθη μας.
Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, όταν επέστη η στιγμή, ήταν αδύνατο να ξεφύγει από το πεπρωμένο που του είχαν υφάνει οι κληρονομικές και ιστορικές του καταβολές.
Ήταν Έλληνας και συγχρόνως Αυτοκράτωρ. Μετέφερε μέσα από τα βάθη των αιώνων, το Λεωνίδα της Σπάρτης και τον Κόδρο των Αθηνών. Η απάντηση επομένως προς το Μωάμεθ ήταν αναμενόμενη. «Κοινή γαρ γνώμη αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν και ου φεισόμεθα της ζωής ημών».
Έμεινε, παρά τις δελεαστικές προτάσεις, πολέμησε και χάθηκε μαχόμενος στην Πύλη του Ρωμανού. Η Πόλη δεν παραδόθηκε, αλλά καταλήφθηκε όταν έπεσε και ο τελευταίος υπερασπιστής της.
Όσο για το μεγαλείο και τα επιτεύγματα του Βυζαντίου και της αρχαίας Ελλάδας, ας θυμηθούμε τα λόγια του καθηγητή της Οξφόρδης Σέρ Λίβινγστόν: «Εάν επρόκειτο τα πάντα να καταστραφούν, δύο μόνο φάροι θα ήθελα να διασωθούν. Ο Παρθενών και η Αγία Σοφία, η οποία είναι η συνισταμένη του ολοκληρωμένου Βυζαντινού πολιτισμού, όπως και ο Παρθενών είναι το κορύφωμα της αθηναϊκής μεγαλοφυΐας. Οι Έλληνες μπορούν να είναι υπερήφανοι και για τα δύο».
Χάσαμε το καλλιτεχνικό και πνευματικό αριστούργημα παγκοσμίου ακτινοβολίας, την Αγία Σοφία, και μαζί μας όλος ο πολιτισμένος κόσμος. Αν θέλουμε λοιπόν να διατηρήσουμε τον Παρθενώνα τον τηλαυγή αυτό φάρο της ανθρωπότητας, ας έχουμε κατά νουν, συνεχώς και αδιαλείπτως, τα λόγια του διαπρεπούς συγγραφέα Στέφαν Τσβάιχ από το μνημειώδες έργο του, «Οι μεγάλες ώρες της Ανθρωπότητας»: «Στην Ιστορία, όπως και στη ζωή καμιά λύπη, καμιά μεταμέλεια δεν μπορούν ν’ αναπληρώσουν την απώλεια μιας μοιραίας στιγμής όπως και χίλια χρόνια δεν μπορούν να εξαγοράσουν μιας ώρας απερισκεψία». «Η ανθρωπότητα δε θα μπορέσει ποτέ να εκτιμήσει εις όλη την έκταση το κακό που μπήκε από την Κερκόπορτα εκείνη τη μοιραία ώρα, ούτε τι έχασε ο κόσμος του πνεύματος με την κατάληψη του Βυζαντίου».
Κάθε άνθρωπος και κάθε έθνος είναι στενά συνδεδεμένα με την Ιστορία και το παρελθόν τους και δεν είναι εύκολο να απεμπλακούν από αυτά. Μια σειρά λαμπρών αυτοκρατόρων – στρατηλάτων, όπως ο Νικηφόρος Φωκάς, ο Ιωάννης Τσιμισκής και ο Βασίλειος ο Βουλγαροκτόνος, θα οδηγήσουν το Βυζάντιο σε πολεμικούς θριάμβους, αλλά και σε ειρηνικά επιτεύγματα, έτσι ώστε η περίοδος 945 – 1025, δίκαια να ονομασθεί εποχή της μεγαλύτερης ακμής και δόξας της μεγάλης Ελληνικής Αυτοκρατορίας. Είναι βέβαιο όμως ότι το «τηρήσαι τα αγαθά χαλεπώτερον του κτήσασθαι».
Το αίσθημα ασφαλείας, η παραμέληση των επαρχιών της περιφέρειας και η εξαγορά της στρατιωτικής θητείας, σε συνδυασμό με τις εσωτερικές πολιτικές και θρησκευτικές έριδες, θα προκαλέσουν σταδιακά την αποδιοργάνωση του Κράτους και του στρατού, που θα μεταβληθεί από εθνικός σε μισθοφορικό. Η εξασθένηση του στρατού και κυρίως , οι ήττες στο Μάτζικέρτ και το Μυριοκέφαλο, θα γίνουν αιτία σταδιακής εγκαταστάσεως, αρχικά και επεκτάσεως, μετέπειτα των Σελτζούκων στη Μικρά Ασία και μεθοδικού εξισλαμισμού της.
Η Δ΄Σταυροφορία, το 1204, έθεσε τέρμα στη παλιά Ανατολική Αυτοκρατορία ως υπερεθνικό κράτος. Αποτέλεσε την αρχή του τέλους των υπολειμμάτων της Αυτοκρατορίας. Η φιλοδοξία των Δυτικών αρχηγών, η ζηλότυπη πλεονεξία των Ενετών και των συμμάχων τους, καθώς και ο φθόνος που ο κάθε Δυτικός ένοιωθε, ιδίως μετά το σχίσμα, εναντίον της Βυζαντινής εκκλησίας, έστρεψαν τα όπλα κατά της Πόλης. Κατάφεραν καίριο πλήγμα κατά του Βυζαντίου, σε ό,τι είχε απομείνει, γεγονός που αποτέλεσε και το «κύκνειο άσμα» της πάλαι ποτέ κραταιάς Αυτοκρατορίας.
Η συνειδητή πορεία του τελευταίου Έλληνα αυτοκράτορα και των ολίγων συμπολεμιστών του προς το θάνατο, θα αποτελέσει βραδυφλεγή βόμβα στα θεμέλια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Επί αιώνες θα χαλυβδώνει τη θέληση του Έθνους για αποτίναξη του ζυγού και αποκατάσταση της ελευθερίας του.
Ο θρύλος λέει ότι τη στιγμή που ο βασιλιάς περικυκλώθηκε από τους Τούρκους, ένας άγγελος του Κυρίου τον άρπαξε και τον έκρυψε σε μια σπηλιά , αφού πρώτα τον μαρμάρωσε. Στη σπηλιά αυτή περιμένει για αιώνες ο «Μαρμαρωμένος Βασιλιάς» να ξαναέρθει την κατάλληλη στιγμή, «το πλήρωμα του χρόνου» και ο άγγελος Κυρίου θα του ξαναδώσει τη ζωή και το σπαθί του για να διώξει τους Τούρκους από την Κωνσταντινούπολη.
Άλλοι θρύλοι και προφητείες αναφέρουν ότι θα τους κυνηγήσει μέχρι την Κόκκινη Μηλιά και στη μάχη που θα γίνει οι Τούρκοι θα νικηθούν και «θα κολυμπήσει το μοσχάρι στο αίμα τους». Ο θρύλος προσθέτει ακόμα, ότι οι Τούρκοι ψάχνουν συνεχώς να ανακαλύψουν τη σπηλιά, όπου βρίσκεται ο Μαρμαρωμένος Βασιλιάς για να χτίσουν την είσοδό της , ώστε να μην μπορεί να ξαναβγεί από εκεί. Όμως οι προσπάθειές τους είναι συνεχώς άκαρπες, αφού ο άγγελος προστατεύει τον Μαρμαρωμένο Βασιλιά και περιμένει την εντολή του Θεού για να τον ξυπνήσει.
Εμμανουήλ Ν. Πέτρου Εφ. Λοχαγός (ΠΖ)
http://www.seansamou.gr/
manolisred@hotmail.com
Η ΑΛΩΣΗ ΤΗΣ ΠΟΛΗΣ
29η ΜΑΪΟΥ 1453
ΣΚΕΨΕΙΣ – ΣΧΟΛΙΑ – ΣΥΓΚΡΙΣΕΙΣ – ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΙΣΜΟΙ
Η ιστορία τιμωρεί τους λαούς που παραμελούν την άμυνά τους. Όταν ανήλθε στο θρόνο ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, ανελάμβανε τον σταυρό του μαρτυρίου που του επεφύλασσε η μοίρα της ιστορίας. Περιεβλήθη τον ακάνθινο στέφανο του αγωνιώντος Βυζαντίου. Γιατί όμως;
H Πόλη περιζώνεται από παντού από τον εχθρό, σε διάστημα πολλών ήδη ετών. Δεν διαθέτει οργανωμένο σύστημα άμυνας , ούτε ικανή φρουρά. Γιατί η 29η Μαΐου; Κατ’ αρχήν είναι μνημόσυνο στους πεσόντες. Ο Ελληνισμός θρηνεί. Αλλά και θυμάται, συγκρίνει, προβληματίζεται.
Στη διαδρομή της ιστορίας, όλα σχεδόν τα έθνη έχουν να καταγράψουν σελίδες δόξης, αλλά και καταισχύνης. Είναι λοιπόν προφανές ότι, όπως διδασκόμαστε και εορτάζουμε τις επιτυχίες μας, κατά παρόμοιο τρόπο πρέπει να προβληματιζόμαστε και να διδασκόμαστε από τις αποτυχίες και τα λάθη μας.
Ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, όταν επέστη η στιγμή, ήταν αδύνατο να ξεφύγει από το πεπρωμένο που του είχαν υφάνει οι κληρονομικές και ιστορικές του καταβολές.
Ήταν Έλληνας και συγχρόνως Αυτοκράτωρ. Μετέφερε μέσα από τα βάθη των αιώνων, το Λεωνίδα της Σπάρτης και τον Κόδρο των Αθηνών. Η απάντηση επομένως προς το Μωάμεθ ήταν αναμενόμενη. «Κοινή γαρ γνώμη αυτοπροαιρέτως αποθανούμεν και ου φεισόμεθα της ζωής ημών».
Έμεινε, παρά τις δελεαστικές προτάσεις, πολέμησε και χάθηκε μαχόμενος στην Πύλη του Ρωμανού. Η Πόλη δεν παραδόθηκε, αλλά καταλήφθηκε όταν έπεσε και ο τελευταίος υπερασπιστής της.
Όσο για το μεγαλείο και τα επιτεύγματα του Βυζαντίου και της αρχαίας Ελλάδας, ας θυμηθούμε τα λόγια του καθηγητή της Οξφόρδης Σέρ Λίβινγστόν: «Εάν επρόκειτο τα πάντα να καταστραφούν, δύο μόνο φάροι θα ήθελα να διασωθούν. Ο Παρθενών και η Αγία Σοφία, η οποία είναι η συνισταμένη του ολοκληρωμένου Βυζαντινού πολιτισμού, όπως και ο Παρθενών είναι το κορύφωμα της αθηναϊκής μεγαλοφυΐας. Οι Έλληνες μπορούν να είναι υπερήφανοι και για τα δύο».
Χάσαμε το καλλιτεχνικό και πνευματικό αριστούργημα παγκοσμίου ακτινοβολίας, την Αγία Σοφία, και μαζί μας όλος ο πολιτισμένος κόσμος. Αν θέλουμε λοιπόν να διατηρήσουμε τον Παρθενώνα τον τηλαυγή αυτό φάρο της ανθρωπότητας, ας έχουμε κατά νουν, συνεχώς και αδιαλείπτως, τα λόγια του διαπρεπούς συγγραφέα Στέφαν Τσβάιχ από το μνημειώδες έργο του, «Οι μεγάλες ώρες της Ανθρωπότητας»: «Στην Ιστορία, όπως και στη ζωή καμιά λύπη, καμιά μεταμέλεια δεν μπορούν ν’ αναπληρώσουν την απώλεια μιας μοιραίας στιγμής όπως και χίλια χρόνια δεν μπορούν να εξαγοράσουν μιας ώρας απερισκεψία». «Η ανθρωπότητα δε θα μπορέσει ποτέ να εκτιμήσει εις όλη την έκταση το κακό που μπήκε από την Κερκόπορτα εκείνη τη μοιραία ώρα, ούτε τι έχασε ο κόσμος του πνεύματος με την κατάληψη του Βυζαντίου».
Κάθε άνθρωπος και κάθε έθνος είναι στενά συνδεδεμένα με την Ιστορία και το παρελθόν τους και δεν είναι εύκολο να απεμπλακούν από αυτά. Μια σειρά λαμπρών αυτοκρατόρων – στρατηλάτων, όπως ο Νικηφόρος Φωκάς, ο Ιωάννης Τσιμισκής και ο Βασίλειος ο Βουλγαροκτόνος, θα οδηγήσουν το Βυζάντιο σε πολεμικούς θριάμβους, αλλά και σε ειρηνικά επιτεύγματα, έτσι ώστε η περίοδος 945 – 1025, δίκαια να ονομασθεί εποχή της μεγαλύτερης ακμής και δόξας της μεγάλης Ελληνικής Αυτοκρατορίας. Είναι βέβαιο όμως ότι το «τηρήσαι τα αγαθά χαλεπώτερον του κτήσασθαι».
Το αίσθημα ασφαλείας, η παραμέληση των επαρχιών της περιφέρειας και η εξαγορά της στρατιωτικής θητείας, σε συνδυασμό με τις εσωτερικές πολιτικές και θρησκευτικές έριδες, θα προκαλέσουν σταδιακά την αποδιοργάνωση του Κράτους και του στρατού, που θα μεταβληθεί από εθνικός σε μισθοφορικό. Η εξασθένηση του στρατού και κυρίως , οι ήττες στο Μάτζικέρτ και το Μυριοκέφαλο, θα γίνουν αιτία σταδιακής εγκαταστάσεως, αρχικά και επεκτάσεως, μετέπειτα των Σελτζούκων στη Μικρά Ασία και μεθοδικού εξισλαμισμού της.
Η Δ΄Σταυροφορία, το 1204, έθεσε τέρμα στη παλιά Ανατολική Αυτοκρατορία ως υπερεθνικό κράτος. Αποτέλεσε την αρχή του τέλους των υπολειμμάτων της Αυτοκρατορίας. Η φιλοδοξία των Δυτικών αρχηγών, η ζηλότυπη πλεονεξία των Ενετών και των συμμάχων τους, καθώς και ο φθόνος που ο κάθε Δυτικός ένοιωθε, ιδίως μετά το σχίσμα, εναντίον της Βυζαντινής εκκλησίας, έστρεψαν τα όπλα κατά της Πόλης. Κατάφεραν καίριο πλήγμα κατά του Βυζαντίου, σε ό,τι είχε απομείνει, γεγονός που αποτέλεσε και το «κύκνειο άσμα» της πάλαι ποτέ κραταιάς Αυτοκρατορίας.
Η συνειδητή πορεία του τελευταίου Έλληνα αυτοκράτορα και των ολίγων συμπολεμιστών του προς το θάνατο, θα αποτελέσει βραδυφλεγή βόμβα στα θεμέλια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Επί αιώνες θα χαλυβδώνει τη θέληση του Έθνους για αποτίναξη του ζυγού και αποκατάσταση της ελευθερίας του.
Ο θρύλος λέει ότι τη στιγμή που ο βασιλιάς περικυκλώθηκε από τους Τούρκους, ένας άγγελος του Κυρίου τον άρπαξε και τον έκρυψε σε μια σπηλιά , αφού πρώτα τον μαρμάρωσε. Στη σπηλιά αυτή περιμένει για αιώνες ο «Μαρμαρωμένος Βασιλιάς» να ξαναέρθει την κατάλληλη στιγμή, «το πλήρωμα του χρόνου» και ο άγγελος Κυρίου θα του ξαναδώσει τη ζωή και το σπαθί του για να διώξει τους Τούρκους από την Κωνσταντινούπολη.
Άλλοι θρύλοι και προφητείες αναφέρουν ότι θα τους κυνηγήσει μέχρι την Κόκκινη Μηλιά και στη μάχη που θα γίνει οι Τούρκοι θα νικηθούν και «θα κολυμπήσει το μοσχάρι στο αίμα τους». Ο θρύλος προσθέτει ακόμα, ότι οι Τούρκοι ψάχνουν συνεχώς να ανακαλύψουν τη σπηλιά, όπου βρίσκεται ο Μαρμαρωμένος Βασιλιάς για να χτίσουν την είσοδό της , ώστε να μην μπορεί να ξαναβγεί από εκεί. Όμως οι προσπάθειές τους είναι συνεχώς άκαρπες, αφού ο άγγελος προστατεύει τον Μαρμαρωμένο Βασιλιά και περιμένει την εντολή του Θεού για να τον ξυπνήσει.
Εμμανουήλ Ν. Πέτρου Εφ. Λοχαγός (ΠΖ)
http://www.seansamou.gr/
manolisred@hotmail.com
